Działania odwetowe, czyli jakich działań wobec sygnalistów zakazują przepisy
Przepisy ustawy o ochronie sygnalistów wyraźnie stanowią, że wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.
I. Wobec sygnalisty, który świadczy pracę na podstawie stosunku pracy, nie mogą być podejmowane działania odwetowe, polegające w szczególności na: |
1) odmowie nawiązania stosunku pracy |
2) wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy |
3) niezawarciu umowy o pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, niezawarciu kolejnej umowy o pracę na czas określony lub niezawarciu umowy o pracę na czas nieokreślony po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony - w przypadku gdy sygnalista miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa |
4) obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę |
5) wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu |
6) pominięciu przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżeniu wysokości tych świadczeń |
7) przeniesieniu na niższe stanowisko pracy |
8) zawieszeniu w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych |
9) przekazaniu innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków sygnalisty |
10) niekorzystnej zmianie miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy |
11) negatywnej ocenie wyników pracy lub negatywnej opinii o pracy |
12) nałożeniu lub zastosowaniu środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze |
13) przymusie, zastraszaniu lub wykluczeniu |
14) mobbingu |
15) dyskryminacji |
16) niekorzystnym lub niesprawiedliwym traktowaniu |
17) wstrzymaniu udziału lub pominięciu przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe |
18) nieuzasadnionym skierowaniu na badania lekarskie, w tym badania psychiatryczne, chyba że przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badania |
19) działaniu zmierzającym do utrudnienia znalezienia w przyszłości pracy w danym sektorze lub w danej branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego |
20) spowodowaniu straty finansowej, w tym gospodarczej, lub utraty dochodu |
21) wyrządzeniu innej szkody niematerialnej, w tym naruszeniu dóbr osobistych, w szczególności dobrego imienia sygnalisty |
II. Jeżeli praca lub usługi były, są lub mają być świadczone na podstawie innego niż stosunek pracy stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług lub pełnienia funkcji, lub pełnienia służby, dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nie może stanowić podstawy działań odwetowych ani próby lub groźby zastosowania działań odwetowych, obejmujących w szczególności: |
1) wypowiedzenie umowy, której stroną jest sygnalista, w szczególności dotyczącej sprzedaży lub dostawy towarów lub świadczenia usług, odstąpienie od takiej umowy lub rozwiązanie jej bez wypowiedzenia |
2) nałożenie obowiązku lub odmowę przyznania, ograniczenie lub odebranie uprawnienia, w szczególności koncesji, zezwolenia lub ulgi. |
Określony powyżej katalog działań jest przykładowy (na co wskazuje wskazany w ustawie zwrot „w szczególności”), nie określając wszystkich możliwych postaci działań odwetowych.
Co ważne, ustawowy zakaz podejmowania działań odwetowych nie oznacza, że osoby posiadającej status sygnalisty pracodawca nie będzie mógł np. ocenić negatywnie lub wypowiedzieć jej umowy, o ile istnieją ku temu obiektywne podstawy. Warto jednak podkreślić, że w razie istniejącego sporu to na pracodawcy będzie spoczywał ciężar wykazania, że podjęte przez niego działania nie były działaniami odwetowymi.
Sygnaliście, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, przepisy przyznają prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie lub prawo do zadośćuczynienia.
Podstawa prawna:
-
art. 12, art. 13, art. 14 ustawy z 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. z 2024 r. poz. 928).